تست چاه ارت- بازرسی ارتینگ از نکات مهمی در صنعت و ساختمان است که در این مقاله به آن اشاره شده است.
مقاومت مخصوص زمین ρ: مقاومت یک متر مکعب از زمین به ابعاد ۱×۱×۱ متر که بین دو الکترود صفحه ای مقابل هم سنجیده شده و واحد آن Ω-m است.
تعریف گراند یا ارت: گراند یا ارت در سیستم سیم کشی برق AC، هادیی است که یک مسیر با امپدانس کمی را به زمین ایجاد تا از بروز ولتاژهای خطرناک گذرا در تجهیزات جلوگیری نماید.
هادی زمین (GROUNDING CONDUCTOR) دارای جریان نمی باشد.
عموما در آمریکای شمالی از کلمه GROUND و در کشورهای انگلیسی زبان از EART استفاده می نمایند.
۱ ـ حفاظت و ایمنی جان انسان
۲ـ حفاظت و ایمنی وسایل و تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی
۳ ـ فراهم آوردن شرایط ایدهآل جهت کار
۴ ـ جلوگیری از ولتاژ تماسی
۵ ـ حذف ولتاژ اضافی
۶ ـ جلوگیری از ولتاژهای ناخواسته و صاعقه
۷ ـ اطمینان از قابلیت کار الکتریکی
۸- کاهش افت ولتاژ و افت توان بر اثر عدم تعادل بار در سیستم
به منظور حصول اطمینان از صحت کار کرد سیستم ارتینگ در مقابل اضافه ولتاژهای تولید شده در بدنه که باعث صدمه دیدن دستگاهها و افراد خواهد شد، تست چاه ارت انجام می شود؛ همچنین ولتاژهای بسیار زیاد و خطرناک ناشی از برخورد صاعقه با دکلهای کامپیوتری ضروریست مقاومت الکترود زمین و سیستم ارتینگ به صورت سالانه اندازه گیری شود.
در دو حالت میبایستی میزان اهم چاه ارت را با دستگاه ارت تستر اندازه گیری کرد:۱-در حالت بسته (رینگ) ۲-در حالت باز
در حالت بسته باید زیر ۲ اهم و در حالت باز زیر ۵ اهم باشد. در غیر این صورت باید چاه ارت (اجرای چاه ارت) را احیاء کرد.
بازرسی چاه ارت بر اساس ماده ۱۳-۲-۵ محبث سیزدهم مقررات ملی صنعت ساختمان (تاسیسات الکتریکی را باید قبل از شروع بهره برداری یا پس از هر تغییر عمده در آن آزمود تا نسبت به صحت کارهای انجام شده طبق این مقررات اطمینان حاصل شود). همچنین بر اساس بند پ ۱-۹-۴ مبحث سیزدهم مقررات ملی ساختمان (در پایان کار احداث هر الکترود زمین و از آن پس به صورت دوره ای باید مقاومت آن را نسبت به جرم کلی زمین به کمک دستگاه های قابل قبول برای انجام این کار و توسط افراد کار آزموده اندازه گیری کرد و اگر تغییرات قابل ملاحظه ای در مقاومت الکتریکی مشاهده شد نسبت به توسعه سیستم اتصال زمین با احداث الکترودهای جدید اقدام نمود).
علاوه بر آن بر اساس ماده ۲۲-۷-۸-۵ مبحث بیست و دوم مقررات ملی ساختمان (آزمون اندازه گیری مقاومت الکترود زمین باید با استفاده از تجهیزات و روش های تایید شده به صورت دوره ای تست چاه ارت انجام شود).
–
در این روش تست چاه ارت از دو میل برای اتصال ترمینال های دستگاه به زمین جهت تست چاه ارت که یکی (میل جریان) و دیگری (میل ولتاژ) نامیده می شوند جهت تست چاه ارت استفاده می شود. مطابق شکل زیر میل دورتر میل جریان در فاصله ای کافی و مناسب از الکترود اصلی جهت بازرسی چاه ارت کوبیده می شود به گونه ای که این دو خارج از حوزه مقاومتی هم قرار می گیرند (فاصله Dc). میل نزدیکتر یعنی ولتاژ در فاصله Dp نزدیک به الکترود اصلی (مثلا پنج درصد Dc) کوبیده شده و مقاومت نشان داده شده تست چاه ارت توسط دستگاه یادداشت می شود. سپس میل ولتاژ در نقاط متعدد با فواصل مساوی (مثلا در ۲۰ نقطه) تا نزدیک میل جریان مانند شکل جابه جا شده و هر بار مقاومت اندازه گیری شده در تست چاه ارت یادداشت می شود. نمودار مقاومت های اندازه گیری شده بر حسب فاصله در دو حالت مختلف در شکل زیر نشان داده شده است.
هر گاه در بازرسی چاه ارت فاصله الکترود جریان با الکترود اصلی مناسب بوده و شرایط اندازه گیری و تست چاه ارت صحیح نیز فراهم باشد مانند منحنی A در شکل پایین مقاومت زمین به صورت صعودی با یک ناحیه تخت در وسط شکل خواهد بود که مقدار ناحیه تخت، اندازه واقعی مقاوت الکترود اصلی می باشد. در شرایطی که در تست چاه ارت فاصله Dc کمتر از مقدار مناسب باشد، نمودار منحنی مانند B در شکل بوده و در این صورت اندازه گیری معتبر نیست. در چنین حالتی باید با افزایش فاصله میل جریان از الکترود اصلی، تمامی مراحل تست چاه ارت و اندازه گیری را تکرار نمود تا منحنی مناسب حاصل شود.
۱) در تست چاه ارت فاصله مناسب جهت کوبیدن میل جریان باید به گونه ای انتخاب شود که حوزه مقاومتی آن با حوزه مقاومتی الکترود زمین تداخل نداشته باشد. توصیه می شود در بازرسی ارتینگ این فاصله از ۵ برابر بزرگترین بعد الکترود زمین کوچکتر نباشد.
۲) توصیه می شود در هنگام تست چاه ارت الکترود زمین، میل جریان و میل ولتاژ در یک راستا و به صورت خطی چیدمان شوند.
۳) در صورت وجود موانع در هنگام بازرسی چاه ارت و فراهم نبودن فاصله کافی جهت کوبیدن میل ها در یک راستا، مطابق شکل ۹ چیدمان میل ها می تواند به صورت مثلثی اجرا شود.
۴) برای بازرسی چاه ارت و اندازه گیری مقاومت الکترود زمین گسترده که نیاز به استفاده از سیم های بلند برای اتصال به میل های جریان ولتاژ و در نتیجه احتمال بروز خطای ناشی از تداخل الکترومغناطیس وجود دارد و همچنین در مواردی که محدودیت هایی در کوبیدن میل ولتاژ در چیدمان خطی میل ها به وجود می آید، توصه می شود در تست چاه ارت از روش ۱۸۰/۹۰ استفاده شود.
۵) برای بهبود کیفیت تست چاه ارت و آزمون اندازه گیری مقاومت پیشنهاد می شود مقداری آب نمک در اطراف میل جریان و میل ولتاژ به خاک ریخته شود. توجه شود که این عمل برای الکترود زمین تحت آزمون ممنوع می باشد.
۶) سیم های رابط بین دستگاه و میل ها باید یه طور کامل از روی قرقره ها باز شوند و به صورت باز شده روی زمین رها شوند (دقت شود که سیم های رابط در هنگام تست چاه ارت تشکیل حلقه ندهند).
اتصال دستگاه به میل های ولتاژ و جریان الکترود اصلی در زمان تست چاه ارت به دو شکل امکان پذیر است:
الف- تست چاه ارت با روش چهار سیمه : در این روش تست چاه ارت ترمینال های P1 و C1 با دو سیم مجزا به الکترود اصلی متصل شده و P2و C2 هم به ترتیب به میل های ولتاژ و جریان وصل می شوند. این روش در دستگاه های سه ترمیناله ( سه سیمه) قابلیت اجرا ندارند.
ب- بازرسی چاه ارت با روش سه سیمه : در این روش، P1 و C1 به کمک رابط (یا جامپر) به هم متصل شده و توسط یک سیم مشترک به الکترود اصلی P2 و C2 هم به ترتیب به میل های ولتاژ و جریان وصل می شوند. در برخی دستگاه های ارزان قیمت ترمینال های P1 و C1 در داخل دستگاه به هم متصل شده و معمولا E نامگذاری می شوند. بدیهی است چنین دستگاه هایی قابلیت اندازه گیری به روش چهار سیمه را ندارند.
تفاوت مهم این دو روش تست چاه ارت در این است که در روش بازرسی ارتینگ سه سیمه، مقاومت سیم رابط الکترود اصلی در مقدار مقاومت اندازه گیری وارد شده و زمانی که مقاومت الکترود اصلی کوچک باشد، ممکن است ایجاد خطا کند. بنابراین می توان گفت در بازرسی چاه ارت با روش اندازه گیری سه سیمه، بهتر است دستگاه ارت سنج در نزدیکی الکترود زمین قرار گیرد. تفاوت اتصالات این روش ها در شکل زیر آمده است.
تعداد نقاط اندازه گیری و ترسیم دقیق نمودار مقاومت – فاصله در تست چاه ارت با روش افت پتانسیل نیاز به صرف زمان زیادی دارد و در برخی موارد نیز رسیدن به ناحیه تخت به علت محدودیت های فضا یا اجرا، امکان پذیر نیست. در این گونه موارد از روش های ۵۰%، ۶۲% و شیب که هر سه بر مبنای روش پایه افت پتانسیل هستند، استفاده می شود.
در این روش اندازه گیری مبتنی بر این قاعده است که در روش افت پتانسیل، مقدار واقعی الکترود زمین تحت آزمون هنگامی به دست می آید که فاصله میل ولتاژ تا الکترود زمین برابر با ۶۲,۸% (تقریبا ۶۲ درصد) فاصله میل جریان تا الکترود زمین باشد. البته کماکان صحت این روش تست چاه ارت منوط بر مناسب بودن فاصله بین میل جریان و الکترود تحت آزمون است. برای اجرای تست چاه ارت این روش مراحل زیر باید انجام شوند:
۱) در زمان بازرسی چاه ارت الکترود زمین تحت آزمون اندازه گیری از مابقی سیستم به طور کامل جدا و ایزوله شود.
۲) میل جریان دستگاه ارت تستر در فاصله مناسبی از الکترود زمین کوبیده شود.
۳) میل ولتاژ در فاصله ای برابر با ۶۲% فاصله بین الکترود زمین و میل جریان نسبت الکترود زمین کوبیده شود.
۴) مقدار نشان داده شده توسط دستگاه ارت سنج خوانده و ثبت شود.
۵) برای بررسی صحت مقدار قرائت شده در گام قبلی، هنگام تست چاه ارت میل ولتاژ یکبار در فاصله ۵۰% و بار دیگر در فاصله ۷۰% کوبیده شود و دو عدد دیگر خوانده شود. چنانچه هر دو مقدار به دست آمده در این آزمون ها نسبت به مقدار خوانده شده در فاصله ۶۲% بیش از ۵% تفاوت نداشته باشد، آنگاه مقاومت اندازه گیری شده در فاصله ۶۲% به عنوان مقدار مقاومت الکترود زمین منظور می گردد. در زمان تست چاه ارت در صورت اختلاف بیش از ۵% میل جریان باید در فاصله دورتر نسبت به حالت قبل جابه جا شده و گام های ۳ و ۴ تکرار شود.
یادآوری: در برخی از مراجع و همچنین توصیه سازندگان دستگاه های ارت سنج جهت تست چاه ارت به روش افت پتانسیل ۵۰% اشاره شده است.
مراحل اجرای بازرسی ارتینگ در این روش مشابه با روش ۶۲% بوده و تنها تفاوت در انتخاب فاصله میل ولتاژ از مرکز الکتریکی سیستم زمین بوده که به جای ۶۲%، میل ولتاژ باید در فاصله ۵۰% مستقر شود. به عبارت دیگر میل ولتاژ دقیقا در وسط فاصله DC هنگام بازرسی فنی و بازرسی چاه ارت کوبیده شود و مقاومت زمین مانند روش افت پتانسیل کلاسیک توسط دستگاه ارت سنج اندازه گیری شود. سپس میل ولتاژ به دو نقطه با فاصله Dc 10% از نقطه وسط به طرفین جابه جا شده (در فواصل Dc 40% و Dc 60% از الکترود اصلی کوبیده می شود) و دو عدد دیگر برای مقاومت به دست می آید. اگر این دو عدد حداکثر ۵% با مقاومت وسط اختلاف داشته باشند، این تست چاه ارت و اندازه گیری معتبر خواهد بود و میانگین این سه عدد به عنوان مقاومت الکترود منظور می گردد.
در شرایطی که خطای روش افت پتانسیل بیش از ۵ درصد، یا فاصلۀ قابل دسترس برای کوبیدن میله جریان کم تر از حد مطلوب باشد، می توان ازتست چاه ارت به روش شیب استفاده نمود. در این روش باید فاصله الکترود کمکی جریان تا الکترود زمین کمتر از ۲D نباشد (D ماکزیمم بُعد الکترود است). در این حالت فاصله الکترود و میله جریان از یکدیگر کم است و در حوزه مقاومتی یکدیگر قرار می گیرند. بنابراین در منحنی مقاومت – فاصله، سطح همواری به دست نمی آید و منحنی با شیب اکیداً افزایشی می شود. اساس روش تست شیب بر مبنای تجزیه و تحلیل فرم خاص منحنی مقاومت زمین خواهد بود.
چون منحنی شیب دار است نمی توان عدد دقیق اندازه گیری بر روی آن مشخص نمود. بنابراین در این روش، سه مرتبه اندازه گیری انجام می شود و با انجام یک محاسبه ساده محل اندازه گیری نهایی مشخص می شود. این سه اندازه گیری در سه موقعیت مختلف میله ولتاژ، یعنی در ۲۰%، ۴۰%، ۶۰% فاصله الکترود زمین تا میله جریان انجام و حاصل آن به ترتیب R1، R2، R3 نامیده می شود.
به نکات زیر در تست چاه ارت به روش شیب توجه نمایید:
۱.به دست آوردن فاکتور شیب بیانگر شیب منحنی مقاومت است.
۲.به کمک این عدد و با دانستن فاصلۀ بین الکترود زمین و میله جریان می توان محل مناسبی را برای میله پتانسیل پیدا نمود تا با کوبیدن میله مذکور در آن، مقاومتی که قرائت می شود مقدار واقعی مقاومت الکترود شود.
باید دانست که حتی روش شیب نیز با محدودیت هایی همراه است. مثلاً ممکن است مقدار به دست آمده، در جدول موجود نبوده و لازم باشد تا فاصله الکترودها بیشتر گردد. در بسیاری مواقع، این روش جایگزینی خوب برای روش افت پتانسیل است که با همان ارت سنج های عادی و کمی صرف وقت بیشتر، قابل انجام است.
این تکنیک معمولا برای اعتبار سنجی تست چاه ارت با روش های شیب و ۶۲% از طریق مقایسه نتایج حاصله به کار می رود. دستگاه ارت سنج و میل ها باید مطابق شکل (۷) جهت بازرسی ارتینگ پیکر بندی گردد.
در این روش، میل جریان C2 در فاصله مناسبی از سیستم تحت آزمون (DC) و میل ولتاژ با زاویه ۹۰ درجه یا ۱۸۰ درجه نسبت به راستای استقرار میل جریان کوبیده می شود و چند اندازه گیری در فواصل مختلف (برای میل ولتاژ) مانند DC 0,6 ،DC 0,4 و DC 0,8 انجام می گیرد (Dc همان فاصله میل جریان تا سیستم تحت آزمون است).
نموداری که ترسیم می شود به مانند منحنی ۴ در شکل (۸) می باشد و باید به سمت مقدار واقعی مقاومت میل کند ولی هرگز به این مقدار نخواهد رسید. از طریق برون یابی نقطه DC می توان مقدار واقعی مقاومت الکترود تحت آزمون را تخمین زد.
توجه: اجرام فلزی یا کابل های مدفون در خاک می توانند با ایجاد تغییرات جدی در شکل نمودار، بازرسی چاه ارت و آزمون را به سوی نتایج اشتباه سوق دهند. یکسانی نتایج حاصل از اندازه گیری به کمک تکنیک ۱۸۰/۹۰ با اندازه گیری و تست چاه ارت به شیوه معمول (کوبیدن میل های ولتاژ و جریان در امتداد یک خط راست) در هر یک از روش های شیب ۶۲% بیانگر صحت این آزمون ها بازرسی چاه ارت می باشد.
معمولا میل های ولتاژ و جریان مانند شکل (۹) در امتداد یک خط راست کوبیده شده و اندازه گیری انجام می شود. در صورتی که به دلیل محدودیت های مختلفی که در فضاهای شهری وجود دارد، امکان میل کوبی جهت بازرسی ارتینگ در امتداد یک خط راست وجود نداشته باشد، میتوان میل ها را مانند شکل (۱۰) در یک چیدمان مثلثی کوبیده و بازرسی چاه ارت را انجام داد.
تذکر: در چیدمان مثلثی جهت تست چاه ارت زاویه بین دو راستای DP و DC نباید زیاد باشد زیرا در صورتی که این زاویه در چیدمان مثلثی به سمت ۹۰ درجه نزدیک شود باید نکات بازرسی چاه ارت مربوط را از بخش ۷-۴ در نظر گرفت و مقدار DP و DC نزدیک باشد.
با توجه به اینکه آمپر مترهای درونی دستگاه های ارت سنج، کل جریان خارج شده از دستگاه را می خوانند لذا پیش از اقدام به اندازه گیری مقاومت یک الکترود زمین باید آن را از سیستم جدا نمود تا کل جریان آزمون از تالکترود مورد نظر عبور کرده و مقاومت همان الکترود اندازه گیری شود وگرنه مقاومت کل سیستم زمین خوانده می شود.
برای رفع این مشکل و تست چاه ارت بدون نیاز به جدا کردن الکترود تحت آزمون، بعضی از دستگاه های ارت سنج، مجهز به یک آمپر متر کلمپی (چنگکی) هستند که روی الکترود تحت تست قرار داده شده و مطابق شکل ۱۱ توسط یک سیم رابط به دستگاه وصل می شود. در حقیقت این آمپرمتر جایگزین آمپر متر درونی دستگاه می گردد.
در این روش تست چاه ارت علاوه بر الکترود زمین تحت آزمون، یک الکترود زمین کمکی نیز مورد نیاز است. نتیجه اندازه گیری هم حاصل جمع مقاومت هر دو الکترود فوق می باشد. با توجه به اینکه مقدار اندازه گیری شده به عنوان مقاومت الکترود تحت آزمون منظور می گردد در این روش تست چاه ارت باید مقاومت الکترود کمکی در برابر مقاومت الکترود تحت آزمون تست چاه ارت، ناچیز باشد.
مطابق با کاتالوگ سازنده، اتصالات لازم به الکترود آزمون و الکترود کمکی انجام و تست چاه ارت و اندازه گیری انجام می شود. (شکل ۱۲)
آشکار است که این روش برای اندازه گیری سامانه ای کم مقاومت، می تواند دربردارنده خطاهای بزرگی باشد.
ضمنا اگر الکترود تحت آزمون در هنگام تست چاه ارت در محدوده الکترود کمکی قرار گرفته باشد، آنگاه تداخل نواحی مقاومتی دو الکترود می تواند منشا خطای قابل توجهی گردد. لذا این روش بازرسی چاه ارت تنها در مواردی مفید است که کل نیاز ما، انجام آزمونی از نوع رد/قبول باشد. عدم نیاز به میل کوبی موجب سرعت و سهولت بازرسی چاه ارت با این روش می گردد.
تست چاه ارت با روش تزریق جریان کلمپی ذاتا مشابه تست چاه ارت به روش دو نقطه ای است و محدودیت ها و کاربرد های همان روش را داشته و مانند آن، امکان اعتبار سنجی نتایج آزمون و تست چاه ارت وجود ندارد. اجرای آن نیز شبیه تست چاه ارت به روش دو نقطه ای می باشد. تنها تفاوت این است که در این روش بازرسی چاه ارت نیازی به جدا کردن الکترود تحت آزمون از سامانه زمین نیست. بنابراین علاوه بر سهولت و سرعت بیشتر در اجرای ارت، مزایای متصل ماندن الکترود تحت آزمون به سامانه زمین را نیز داراست.
در این روش از دستگاه های ارت سنج مخصوصی جهت تست چاه ارت استفاده می شود که معمولا دو کلمپ دارند و این دو کلمپ توسط دو سیم رابط به دستگاه وصل می شوند. روش اندازه گیری به این شکل است که این دو کلمپ به فاصله مشخصی از هم که در کاتالوگ ذکر شده (معمولا حدود ۳۰ سانتیمتر) مانند شکل (۱۲) روی هادی اتصال زمین مورد نظر، حلقه می شوند. ولتاژ معینی توسط کلمپ اول در هادی اتصال زمین القا شده و سپس جریان جاری شده در مدار توسط کلمپ دوم اندازه گیری می شود. آنگاه مقاومت کل مدار توسط دستگاه محاسبه شده و روی نمایشگر نشان داده می شود. مقدار این مقاومت برابر با مقاومت Ra سری با موازی شده سایر مقاومت هاست که برای کاهش خطا باید معادل موازی این مقاومت ها خیلی از Ra کوچکتر باشد (مانند روش دو نقطه ای). ضمن اینکه خطای این روش به علت ویژگی های دستگاه خصوصا فرکانس های بالای اندازه گیری (معمولا بین ۱KHZ تا ۳,۴KHZ) بیشتر از روش دو نقطه ای است.
توضیح: در برخی از دستگاه های ارت سنج مخصوص این روش تست چاه ارت دو کلمپ به صورت واحد درآمده و در یک کلمپ جاسازی شده اند. این کلمپ هر دو وظیفه القای ولتاژ و اندازه گیری جریان را انجام می دهد.
عوامل متعددی ممکن است باعث ایجاد خطا در اندازه گیری مقاومت الکترود زمین و تست چاه ارت شوند که در ادامه به مهمترین آن ها اشاره می شود:
۱) اجرام فلزی مدفون در خاک
۲) جریان های سرگردان ناشی از منابع مختلف AC و DC
۳) نزدیکی بیش از حد میل جریان به الکترود زمین آزمون
۴) خطای دستگاه های اندازه گیری در زمان تست چاه ارت
۵) خطای اپراتور در بازرسی چاه ارت و ارتینگ
۶) به کارگیری دستگاه یا روش اندازه گیری نا مناسب در تست چاه ارت
اقدامات احتیاطی لازم برای برقراری ایمنی در هنگام کار و انجام آزمون روی سیستم زمین، همواره باید در نظر گرفته شوند به همین خاطر هنگام اندازه گیری مقاومت الکترود و بازرسی چاه ارت باید موارد زیر رعایت گردد:
۱- کلیه اندازه گیری ها و تست چاه ارت باید توسط فرد یا افراد کار آزموده و ماهر انجام شود.
۲- انجام اندازه گیری مقاومت الکتریکی سیستم اتصال زمین در روز های طوفانی، بارانی یا مواقعی که احتمال وقوع صاعقه باشد، مجاز نیست.
۳-استفاده از لوازم حفاظت فردی مانند دستکش عایق و کفش کار مناسب در هنگام تست چاه ارت و اندازه گیری الزامی است.
۴- جهت انجام تست چاه ارت و آزمون از تجهیزاتی استفاده شود که استاندارد IEC-61010 را برای ایمنی و استاندارد IEC-61557 را برای کارایی، دارا باشند.
۵- مسیر تست چاه ارت و آزمون باید به نحوی انتخاب شود که خطرات احتمالی به حداقل برسد. در این راستا بهتر است مسیر انتخابی با خیابان های پر رفت و آمد یا پیاده رو های شلوغ، تلاقی نداشته باشد و از علائم و نشانه های مناسب حین بازرسی ارتینگ استفاده شود.
۶- فرد کار آزموده و ماهر همواره باید در ارتباط با افرادی باشد که در محل تست چاه ارت و بازرسی حضور دارند و قرار است میل های آزمون را در نقاط دور جابه جا نمایند.
۷- قطع برق تاسیسات (حتی پست برق) ممکن است منجر به بی برق شدن سیستم زمین نشود زیرا ولتاژ می تواند از طریق پست های مجاور (با استفاده از نول فشار ضعیف، شیلد کابل ها و غیره) به خاطر کلید زنی یا وقوع خطا در آن، به سیستم زمین منتقل شود به همین دلیل قبل از اقدام به تست چاه ارت و اندازه گیری مقاومت الکتریکی الکترود های زمین باید نسبت به سنجش ولتاژ های سرگردان روی سیستم زمین و قابل قبول بودن آن اطمینان حاصل نمود.
۸- پیش از جدا کردن یک الکترود از سیستم زمین باید از عدم وجود جریان های بزرگ در آناطمینان حاصل نمود.
۹-نباید تمامی الکترودهای زمین یک سیستم را هنگام تست چاه ارت یک جا قطه نمود، مگر آنکه تاسیسات مربوطه از قبل به طور کامل بی برق شده باشد.
IEC 60364 – ۶
IEC 61010
IEC 61577
IEEE Std 81
IEEE Std 81
IEEE 81-8-2-2-6
BS 7430
مبحث سیزدهم مقررات ملی ساختمان (طرح و اجرای تاسیسات برقی ساختمان ها)
مبحث بیست و دوم مقررات ملی ساختمان (مراقبت و نگهداری از ساختمان ها)
سیستم ارت الکترونیکی (EDS) یا ارت الکتریکی دستگاهی می باشد که به گفته سازندگان آن می تواند جایگزین چاه ارت باشد.
دارای ورودی و خروجی تکفاز یا سه فاز، دارای خروجی ۵ آمپر تا چند صد آمپر، دارای کابل رابط برای نصب بر بدنه فلزی مصرف کننده الکتریکی برای تثبیت بدنه در صفر، دارای سنسور تشخیص نفوذ آب به تأسیسات الکتریکی و قطع سریع برق، دارای خاصیت تشخیص خطای اتصال بدنه و قطع برق با سرعت قطع برق در ۲۵ میلی ثانیه، قطع برق در موقع افزایش ولتاژ ارت به بالای ۲۰ ولت، جذب ولتاژها و جریانهای القایی بر روی بدنه فلزی دستگاههای مصرف کننده الکتریکی و کاهش ولتاژ ارت به پایینتر از ۱ ولت، تغذیه با ۲۲۰ ولت و۵۰ هرتز- دارای چندین مکانیزم و پشتیبانهای حفاظتی برای جلوگیری از احتمال هر گونه خطا- ضد زلزله- ضد آب.
بانک ها، واحدهای تجاری، اداری، مسکونی، صنعتی و دستگاههای مصرف کننده برق مانند: خودپرداز، سرورها، رک ها، رایانه، لوازم خانگی، دستگاههای صنعتی، تجهیزات مخابراتی، تجهیزات ابزار دقیق، دوربینهای حفاظتی و مراکز تعمیرات تجهیزات جریان ضعیف.
در نصب دستگاه ارت الکترونیکی کافیست فاز و نول دقیقا در محل قرارگیری خود نصب شود و دستگاه ارت الکترونیکی در نزدیکترین محل ممکن به دستگاه مصرف کننده که قابل نصب و راه اندازی است و حلقه واسط بین برق ورودی و مصرف کننده میباشد، قرار گیرد.
بهترین روش جهت تست ارت الکترونیکی روش تست ارت دو نقطه ای (تست ارت با دو پراب یا ارت مرده) می باشد که نکته حائز اهمیت در اینجا این می باشد که با توجه به نصب ارت الکترونیکی در مراکزی که دستگاه های حساس مانند سیستم های بانکی و یا مخابرات است، که در این مراکز عمدتا از سیستم برق UPS نیز استفاده می شود لذا در هنگام تست ارت الکترونیکی (تست ارت الکتریکی) بایستی به این نکته توجه شود که به دلیل جابه جایی نقطه نول UPS (جابجایی نقطه نول به معنی وقوع اختلاف پتانسیل بین نقطه اتصال ستاره سه فاز و زمین حقیقی است، وقتی نقطه صفر مجازی از زمین حقیقی ایزوله باشد، حداکثر جابجایی نقطه صفر را در سیستم شاهد خواهیم بود که همراه با اضافه ولتاژ قابل توجه روی فازهای سالم است) از نول UPS جهت اندازه گیری ارت و تست ارت الکترونیکی استفاده نشود زیرا خطای فاحشی در اخذ مقدار مقاومت الکتریکی در دستگاه ارت تستر مشاهده خواهد شد، در نتیجه برای تست ارت الکترونیکی به روش ارت مرده بایستی از نول (نول شهری) استفاده شود، که طبق گفته سازندگان دستگاه در صورت روشن بودن و سالم بودن دستگاه میزان مقاومت این تجهیز بایستی عددی در حدود ۰,۵ اهم را دستگاه ارت تستر نشان دهد.
آیا می توان تست ارت الکترونیکی را به روش سه سیمه و یا افت پتانسیل انجام داد؟
بله میتوان انجام داد ولی به دلیل جابه جایی نقطه صفر (ارت الکترونیکی) با جرم بزرگ زمین (خاک یا زمین محل تست ارت الکترونیکی) که به عنوان نقطه صفر حقیقی در نظر گرفته شود عددی بین ۱,۵ اهم تا ۲ اهم را در دستگاه ارت تستر در هنگام تست ارت الکترونیکی مشاهده میکنید.
اگر در هنگام تست ارت الکترونیکی عدد های بالایی مانند ۱۵۰ اهم را در هنگام تست ارت اکترونیکی در دستگاه ارت تستر مشاهده کردیم علت چه میتواند باشد؟
در ابتدا بایستی دستگاه ارت الکترونیکی به لحاظ روشن بودن دستگاه مورد بررسی قرار گیرد، در صورت بررسی و روشن بودن دستگاه ارت الکترونیکی و تست ارت (تست ارت الکترونیکی) با روش های مختلف که در بالا به آن اشاره شد و مشاهده مقاومت بالا، دستگاه ارت الکترونیکی به لحاظ فنی دارای مشکل بوده و بایستی توسط تکنسین های شرکت سازنده مورد بررسی و رفع نقص گردد.
گزارش هایی از طرف کارشناسان در زمان تست ارت الکترونیکی مبنی بر بروزمشکل و خطا در این سیستم اعلام شده و نیز تعدادی از کارشناسان متخصص در حوزه سیستم های ارتینگ برای استفاده از این دستگاه هشدار داده اند.
ﻣﻘﺎوﻣﺖ ارت ﻋﺒﺎرﺗﺴﺖ از ﻣﻘﺎوﻣﺘﯽ ﮐﻪ ﺑﯿﻦ ﯾﮏ اﻟﮑﺘﺮود ﻧﺼﺐ ﺷﺪه در زﻣﯿﻦ ﺑﺎ ﻧﻘﻄﻪ ای ﺑﯽ ﻧﻬﺎﯾﺖ دور از آن وﺟﻮد دارد.
در ﻋﻤﻞ ﻻزم ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﯿﻦ اﻟﮑﺘﺮود چاه ارت در بازرسی ارتینگ وﯾﮏ ﻧﻘﻄﻪ ﺑﯽ ﻧﻬﺎﯾﺖ دور را ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻗﺮار دﻫﯿﻢ. زﯾﺮا ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﻘﺎوﻣﺖ زﻣﯿﻦ در ﻓﺎﺻله ای ﻣﺤﺪود (ﻣﺜﻼ ﺣﺪود ۱۵ ﻣﺘﺮ از ﯾﮏ اﻟﮑﺘﺮود ﻣﯿﻠﻪ ای) ﻗﺮار دارد. ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﺤﺪوده “ﺣﻮزه ﻣﻘﺎوﻣﺘﻲ” اﻟﻜﺘﺮود ارت گفته ﻣﻲ ﺷﻮد.
وﺳﻌﺖ ﺣﻮزه ﻣﻘﺎوﻣﺘﻲ الکترود ارت (چاه ارت) ﺑﺴﺘﮕﻲ به ﺷﻜﻞ اﻟﻜﺘﺮود، اﺑﻌﺎد آن، ﻣﻘﺎوﻣﺖ وﯾﮋه ﺧﺎک و… دارد.
ﻣﻘﺎوﻣﺖ زﻣﯿﻦ هر اﻟﻜﺘﺮود ارت را ﻣﻲ ﺗﻮان از ﻟﺤﺎظ ﺗﺌﻮرﯾﻚ از رابطه ﻛﻠﻲ زﯾﺮ محاسبه ﻛﺮد:
مقاومت الکترود زمین را می توان به صورت تئوریک از رابطه کلی زیر محاسبه کرد:
R=P
P: مقاومت مخصوص خاک L: طول مسیر هادی | A: سطح مقطع مسیر
ﭘﺮوﻓﺴﻮر اچ. ﺑﯽ. دواﯾﺖ از اﻧﯿﺴﺘﯿﺘﻮی ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژی ﻣﺎﺳﺎﭼﻮﺳﺖ، ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ رواﺑﻂ ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز را ﺑﺮای اﻧﻮاع اﻟﮑﺘﺮود ارت در بازرسی ارتینگ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ. اﯾﻦ ﻓﺮﻣﻮﻟﻬﺎ را ﺑﺎ ﯾﮑﻨﻮاﺧﺖ ﻓﺮض ﮐﺮدن ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﺨﺼﻮص ﺧﺎک، ﻣﯽ ﺗﻮان ﺗﺎ ﺣﺪ زﯾﺎدی ﺳﺎده ﮐﺮد.
ﺑﺪﻟﯿﻞ آﻧﮑﻪ ﺧﺎک ﻋﻤﻼ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﺨﺼﻮص ﯾﮑﻨﻮاﺧﺘﯽ ﻧﺪارد، ﻓﺮﻣﻮﻟﻬﺎی ﻣﺬﮐﻮر ﺑﺴﯿﺎر ﭘﯿﭽﯿﺪه ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ. ﻟﺬا ﺳﺎده ﺗﺮ آﻧﺴﺖ ﮐﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ویژه خاک را ﺑﺠﺎی ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ اﻧﺪازه ﺑﮕﯿﺮﯾﻢ. ﺑﺮای اﯾﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﻣﯽ ﺗﻮان از ارت ﺗﺴﺘﺮﻫﺎی ﻣﺨﺼﻮص اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد. ﺑﺎ اﯾﻦ دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎی ﺳﯿﺎر وﻣﻄﻤﺌﻦ ﻣﯽ ﺗﻮان ﻣﻘﺎوﻣﺖ الکترود ارت جهت تست چاه ارت را ﭘﺲ از ﻧﺼﺐ و در ﺑﺎزدیدﻫﺎی ﻣﻨﻈﻢ ﺑﻌﺪی اﻧﺪازه ﮔیری ﮐﺮد.
عواملی که باعث بالا رفتن مقاومت چاه ارت و یا سبب بالا رفتن مقاومت الکترود زمین می شوند:
ﺗﻮﺳﻌﻪ اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ﯾﮏ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﯾﺎ ﺑﻨﺎی ﻗﺪﯾﻤﯽ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻣﻮاردی ﭼﻮن اﻓﺰاﯾﺶ ﻃﺒﻘﺎت ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن و ﯾﺎ اﺣﺪاث ﺑﻨﺎﻫﺎی ﺟﺪﯾﺪ، اﻓﺰاﯾﺶ اﺳﺘﻔﺎده از ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎی ﭘﻼﺳﺘﯿﮑﯽ ﺑﺠﺎی ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎی ﻓﻠﺰی ﺗﺎﺳﯿﺴﺎت، از ﻗﺎبلیت اطمینان ﺳﯿﺴﺘﻢ اﺗﺼﺎل زمین ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻫﺎ ﮐﺎﺳﺘﻪ اﺳﺖ.
ﭘﺎﺋﯿﻦ ﺗﺮ رﻓﺘﻦ ﺳﻄﺢ آب ﺳﻔﺮه های آب زیرزمینی که سبب کاسته شدن قابلیت چاه ارت خواهد شد.
وﺟﻮد ﺟﺮﯾﺎﻧﻬﺎی ﻧﺸﺘﯽ ﻣﺪاوم و ﻣﺴﺘﻤﺮ ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ پیری زود ﻫﻨﮕﺎم الکترودهای اﺗﺼﺎل زﻣﯿﻦ و چاه ارت ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ.
تغییر کاربری ﺻﻨﺎﯾﻊ و ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻬﺎ و آﻟﻮده ﮐﺮدن ماهیت خاک منطقه نیز سبب پیری زود ﻫﻨﮕﺎم الکترودهای اﺗﺼﺎل زمین و چاه ارت که در نهایت باعث بالا رفتن مقاومت چاه ارت می شوند.
– ﺑﻌﺪ از اﺗﻤﺎم ﻧﺼﺐ و اجرای چاه ارت
– ﺑﻌﺪ از اﻧﺠﺎم تعمیرات ﺑﺮ روی ﻫﺮ ﻧﻘﻄﻪ از سیستم اتصال زمین
– ﺑﻌﺪ از اﻧﺠﺎم ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ اﺻﻼﺣﺎت و ﺗﻮﺳﻌﻪ در ﺳﯿﺴﺘﻢ اتصال به زﻣﯿﻦ، الکترود زمین و چاه ارت
نتایج محاسبه و مقادیر اندازه گیری شده مقاومت ممکن است اختلاف قابل ملاحظه ای با یکدیگر داشته باشند. از جمله عوامل این اختلاف می توان به موارد زیر اشاره کرد:
به عنوان مثل مشخصه های یک اتصال زمین با ترکیب و حالت فیزیکی خاک تغییر می کند. در هر مکان، زمین از ترکیبات مختلف هم چون زمین خشک، زمین باتلاقی، ماسه، سنگ، شن و سایر مواد طبیعی تشکیل یافته که مقاومت های آنها متفاومت است. به علاوه یک اتصال زمین در فصول مختلف تغییر می کند. زیرا رطوبت، دما و فشردگی خاک در فصول مختلف، متفاوت است.
تعداد و پراکندگی آزمون ها، فصله نامناسب الکترودها و ماسب نبودن وسایل اندازه گیری به کار رفته منجر به کاهش دقت اندازه گیری می شود.
در صورتی که در نزدیکی محل اندازه گیری، سازه های فلزی در زیر خاک وجود داشته باشد ممکن است بخش قابل توجهی از جرین آزمون توسط سازه های مذکور هدایت شود و لذا دقت اندازه گیری کاهش یابد.
ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﺤﻞ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ” درﺳﺖ ﻧﺼﺐ ﻣﯿﻞ ﻫﺎی ﺟﺮﯾﺎن و وﻟﺘﺎژ در ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺟﻮاب ﺻﺤﯿﺢ در اﯾﻦ روش تست چاه ارت ﺑﺴﯿﺎر ﺣﺎﺋﺰ اﻫﻤﯿﺖ ﻣﯽ ﺑﺎﺷد:
نکته : اﮔﺮ ﻣﯿﺰان اﺧﺘﻼف ﺑﯿﺸﺘﺮ از ۵% ﺑﺎﺷﺪ ﻣﯽ ﺑﺎﯾﺴﺖ ﻣﯿﻞ ﺟﺮﯾﺎن را در ﻓﺎﺻﻠﻪ دورﺗﺮی ﻗﺮار داد و ﻣﺮاﺣﻞ ﻓﻮق را ﻣﺠﺪدا” ﺗﮑﺮار کرد.
تست چاه ارت و تست الکترود زمین به روش اﻓﺖ وﻟﺘﺎژ ۶۲% ﻣﯿﻞ ﺟﺮﯾﺎن در ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ از اﻟﮑﺘﺮود اﺗﺼﺎل زﻣﯿﻦ ﮐﻮﺑﯿﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد. ( ﻣﻘﺪار اﯾﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﻪ ﺗﻮان دﺳﺘﮕﺎه و ﻋﻤﻖ الکترود اتصال زمین می باشد).
در تست چاه ارت و بازرسی ارتینگ به روش اﻓﺖ وﻟﺘﺎژ ۶۲% ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﻣﺤﻞ ﺑﺮای اﻟﮑﺘﺮود ﻣﯿﻞ وﻟﺘﺎژ در ۶۲% ﻓﺎﺻﻠﻪ اﻟﮑﺘﺮودﻫﺎی ﺟﺎﻧﺒﯽ اﺳﺖ، اﺻﻮﻻ ﭼﻪ ﻧﯿﺎزی ﺑﻪ ﺟﺎﺑﺠﺎ ﮐﺮدن آن واﻧﺪازه ﮔﯿﺮی ﻫﺎی ﻣﺘﻌﺪد وﺟﻮد دارد، ﭼﺮا ﻫﻤﺎن اﺑﺘﺪا آن را در ﻣﺤﻞ ﻓﻮق ﻧﻤﯽ ﮐﻮﺑﯿﻢ ﺗﺎ ﯾﮑﺒﺎر اﻧﺪازه ﮔﯿﺮی و تست چاه ارت اﻧﺠﺎم ﺷﻮد؟
جواب: ﭼﻮﻧﮑﻪ اﮔﺮ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻣﯿﻠﻪ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺪرﺳﺘﯽ اﻧﺘﺨﺎب ﻧﺸﺪه ﺑﺎﺷﺪ، ﻣﺜﻼ در ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻧﺰدﯾﮏ ﮐﻮﺑﯿﺪه ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ. ﻫﺮ ﺳﻪ اﻟﮑﺘﺮود اﺻﻠﯽ – ﺟﺮﯾﺎن و وﻟﺘﺎژ در ﺷﻌﺎع ﻫﻤﭙﻮﺷﺎﻧﯽ ﺣﻮزه ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﻗﺮار ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﮔﺮﻓﺖ ودر اﯾﻨﺼﻮرت ﻣﻨﺤﻨﯽ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺎده ﺑﺠﺎی آﻧﮑﻪ در ﻧﻘﺎﻃﯽ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﯾﮑﺴﺎن ﺑﻮده ودارای ﯾﮏ ﺷﯿﺐ ﺛﺎﺑﺘﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ، داﯾﻤﺎً اﻓﺰاﯾﺸﯽ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد و شکل ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه ﺑﻪ ﺻﻮرت ﯾﮏ ﺧﻂ ﺷﯿﺒﺪار ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ.
نکته ۱ : در ﻫﻨﮕﺎم اندازه گیری الکترود زمین و یا تست چاه ارت ﺑﻪ روش اﻓﺖ وﻟﺘﺎژ ﻣﯽ ﺑﺎﯾﺴﺖ دﻗﺖ ﮐﺮد ﺗﺎ ﻣﯿﻞ ﻫﺎی ﺟﺮﯾﺎن و وﻟﺘﺎژ در ﺣﻮزه ﻣﻘﺎوﻣﺘﯽ اﻟﮑﺘﺮود زﻣﯿﻦ ﻗﺮار ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ (ﺗﺼﺎوﯾﺮ زﯾﺮ) :
Ground Resistance Testing
Fall of potential method
Single rod ground
نکته ۲ :
در اﻧﺪازه ﮔﯿﺮی ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺳﯿﺴﺘﻢ ارت وﯾﺎ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺧﺎک و یا تست چاه ارت ﺑﻪ روش اﻓﺖ وﻟﺘﺎژ درﺻﻮرت اﻣﮑﺎن ﻣﯽ ﺑﺎﯾﺴﺖ اﻧﺪازه ﮔﯿﺮی را در راﺳﺘﺎﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻧﺠﺎم داد ﺗﺎ ﺻﺤﺖ آن ﺗﺎﺋﯿﺪ ﮔﺮدد. ﭼﺮاﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺨﺸﯽ از دﯾﻮار ﻣﺪﻓﻮن، ﺗﺨﺘﻪ ﺳﻨﮓ و ﯾﺎ ﺑﺘﻦ در ﻣﺴﯿﺮ اﻧﺪازه ﮔﯿﺮی چاه ارت وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺎﻋﺚ ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪن ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﺑﺎﻻی ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺷﻮد. از آﻧﺠﺎﯾﯽ ﮐﻪ در اﻧﺪازه ﮔﯿﺮﯾﻬﺎ ﻓﺮض ﺑﺮ ﯾﮑﻨﻮاﺧﺖ ﺑﻮدن ﺧﺎک ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ، ﻟﺬا اﯾﻦ ﻧﺎﻫﻤﮕﻮﻧﯽ ﺑﺎﻋﺚ اﯾﺠﺎد ﻣﺸﮑﻞ در اﻧﺪازه ﮔﯿﺮی ﻣﯽ ﺷﻮد. ﺑﺎ ﺗﮑﺮار اﻧﺪازه ﮔﯿﺮی الکترود زمین و تست چاه ارت در راﺳﺘﺎﻫﺎی ﻣﺘﻔﺎوت ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﻪ اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﭘﯽ ﺑﺮد.
وﺟﻮد ﻣﺎﻧﻊ ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ در ﻣﺴﯿﺮ ﺟﺮﯾﺎن ﻋﺒﻮری دﺳﺘﮕﺎه، ﺑﺎﻋﺚ ﻏﻠﻂ ﺷﺪن ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺗﺴﺖ خواهد شد.
ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﮐﺎرﺑﺮد: اﻟﮑﺘﺮودﻫﺎی ﺗﮑﯽ و ﺳﯿﺴﺘم های ارت ﮔﺴﺘﺮده ﮐﻪ ﻣﻨﺤﻨﯽ ﻣﻘﺎوﻣﺘﺸﺎن ﻗﺒﻼً ﮐﺸﯿﺪه ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ.
ﻣﺰاﯾﺎ :
۱-ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﻣﻄﻤﺌﻦ
۲-ﻣﻮرد ﺗﺎﺋﯿﺪ IEEE
۳- ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت
ﻣﺤﺪودﯾﺘﻬﺎ:
۱-ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﻓﻮاﺻﻞ ﻃﻮﻻﻧﯽ دارد.
۲-ﭘﺮزﺣﻤﺖ وﻗﺖ ﮔﯿﺮاﺳﺖ.
۳-اﮔﺮ ﻣﺮﮐﺰ اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ﺷﺒﮑﻪ زﻣﯿﻦ ﻣﺸﺨﺺ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﻗﺎﺑﻞ اﻧﺪازه ﮔﯿﺮی ﻧﯿﺴﺖ.
۴-وﺟﻮد ﻓﻠﺰات و ﻣﻮاﻧﻊ ﺑﺰرگ در داﺧﻞ زﻣﯿﻦ ﺑﺎﻋﺚ اﯾﺠﺎد ﺧﻄﺎ در ﻗﺮاﺋﺖ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ.
در بعضی مواقع که کوبیدن الکترود امکانپذیر نمی باشد و یا فضای لازم جهت سیم کشی و کوبیدن میله ها وجود ند ارد در صورتی که نزدیک میله ارت مزبور یک سیستم لوله کشی گسترده آب مدفون، فونداسیون گسترده و یا سیم نول وجود داشته باشد به راحتی و بدون کوبیدن الکترود میتوان مقومت شبکه ارت را با تقریب بایی به دست آورد. روش کار به این صورت است که یک سیم از چاه ارت به دستگاه ارت تستر وصل می کنیم و یک سیم هم از سیم نول یا ارت گسترده به دستگاه می آوریم و دستگاه را در حالت دوپین قرار میدهیم و بازرسی ارتینگ را انجام می دهیم.
روش زﻣﯿﻦ ﻣﺮده آﺳﺎن ﺗﺮﯾﻦ ﺷﯿﻮه ﺑﺮای اﻧﺪازه ﮔﯿﺮی ﻣﻘﺎوﻣﺖ زﻣﯿﻦ اﺳﺖ. در اﯾﻦ روش ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﻌﺎدل ﺳﺮی دو اﻟﮑﺘﺮود (اﻟﮑﺘﺮود اﺻﻠﯽ و ﯾﮏ ﺳﺎزه ﯾﺎ ﻫﺎدی ﻓﻠﺰی) ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽ ﺷﻮد. اﮔﺮ ﺳﺎزه ﻓﻠﺰی وﯾﺎ ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎی آب در ﯾﮏ ﺳﻄﺢ وﺳﯿﻊ ﭘﺮاﮐﻨﺪه ﺷﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ آﻧﻬﺎ ﮐﺴﺮی از ﯾﮏ اﻫﻢ اﺳﺖ، ﭘﺲ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﺎ اﻧﺠﺎم اﻧﺪازه ﮔﯿﺮی، ﻧﺘﯿﺠﻪ را ﺑﺎ ﺗﻘﺮﯾﺐ ﺧﻮﺑﯽ ﺑﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ اﻟﮑﺘﺮود ﻧﺴﺒﺖ داد.
ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﮐﺎرﺑﺮد: در ﻣﻮاﻗﻌﯽ ﮐﻪ اﻣﮑﺎن ﮐﻮﺑﯿﺪن اﻟﮑﺘﺮودﻫﺎی ﮐﻤﮑﯽ وﺟﻮد ﻧﺪارد.
ﻣﺰاﯾﺎ:
ﺳﺮﯾﻊ وآﺳﺎن اﺳﺖ.
ﻣﺤﺪودﯾﺘﻬﺎ :
۱-اﻣﮑﺎن ﻫﻤﭙﻮﺷﺎﻧﯽ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻫﺎ وﺟﻮد دارد.
۲-ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺟﺮﯾﺎن از ﻣﺴﯿﺮﻫﺎی ﻏﯿﺮ ﻓﻠﺰی ﭘﺮ ﻣﻘﺎوﻣﺖ، اﻧﺪازه ﮔﯿﺮی را ﺑﯽ اﻋﺘﺒﺎر ﻣﯽ ﮐﻨﺪ.
۳- ﻣﻘﺪار ﻗﺮاﺋﺖ ﺷﺪه ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﻣﻘﺪار واﻗﻌﯽ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد.
روش ارت زﻧﺪه (ﺗﺰرﯾﻖ ﺟﺮﯾﺎن) :
روش ﺗﺰرﯾﻖ ﺟﺮﯾﺎن از ۸۱-IEEE ﭘﯿﺮوی ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ، وﻟﯽ اﻣﮑﺎن اﻧﺠﺎم ﺗﺴﺘﻬﺎ را در ﺷﺮاﯾﻂ واﻗﻌﯽ ﺑﻪ ﻧﺤﻮ ﺑﻬﺘﺮی ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ. اﯾﻦ روش ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎی ﻗﺎﻧﻮن اﻫﻢ ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ. در اﯾﻦ روش ﯾﮏ وﻟﺘﺎژ ﻣﻌﯿﻦ ﺑﻪ ﻣﺪار ﮐﺎﻣﻠﯽ اﻋﻤﺎل ﺷﺪه وﺟﺮﯾﺎن ﻋﺒﻮری اﻧﺪاز ﮔﯿﺮی ﻣﯽ ﺷﻮد. از اﯾﻨﺠﺎ ﻣﯽ ﺗﻮان ﻣﻘﺎوﻣﺖ را اﻧﺪازه ﮔﯿﺮی ﻧﻤﻮد.
ﮐﻠﻤﭗ ﺗﺰرﯾﻖ ﺟﺮﯾﺎن، ﮐﺎر ﺗﺰرﯾﻖ را ﺑﺪون اﺗﺼﺎل ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﻪ ﻫﺎدی ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ دﻫﺪ ودر واﻗﻊ ﺷﺎﻣﻞ ﯾﮏ ﺳﯿﻢ ﭘﯿﭻ اﻟﻘﺎء ﮐﻨﻨﺪه ﺟﺮﯾﺎن و ﯾﮏ ﺳﯿﻢ ﭘﯿﭻ اﻧﺪازه ﮔﯿﺮی ﺟﺮﯾﺎن اﺳﺖ.
ﺑﺮای اﺳﺘﻔﺎده از اﯾﻦ روش ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺪاری وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﻗﺒﻼ ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﺎﻣﻞ اﺟﺮا ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ. زﯾﺮا دﺳﺘﮕﺎﻫﯽ ﮐﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮد، ﻓﺎﻗﺪ ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﯿﻞ زﻣﯿﻦ اﺳﺖ.
اﭘﺮاﺗﻮر ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻧﻮع اﻧﺪازه ﮔﯿﺮی ﺑﻪ ﻧﺤﻮی اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﮐﻞ ﯾﮏ ﺣﻠﻘﻪ ﺑﺴﺘﻪ ﻣﻮرد اﻧﺪازه ﮔﯿﺮی ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮد. ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﯾﮕﺮ ﮐﻠﯿﻪ اﻟﻤﺎﻧﻬﺎی ﺷﺒﮑﻪ ﺑﺎ اﻟﮑﺘﺮود ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺳﺮی ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮد. در اﯾﻦ روش ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ارت ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻋﺪد ﻏﺎﻟﺐ اﺳﺖ.
در ﯾﮏ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺑﺎ ارت های ﻣﺘﻌﺪد ﻣﯽ ﺗﻮان ﻓﺮض ﮐﺮد ﻣﻘﺎوﻣﺖ ارت ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺑﺎ ﻣﻘﺎوﻣﺖ دﯾﮕﺮی ﺑﻪ ﺟﺮم ﮐﺮه زﻣﯿﻦ وﺟﺮﯾﺎن ﺑﺮﮔﺸﺘﯽ ﻣﻌﺎدل ﻫﻤﻪ اﻟﮑﺘﺮودﻫﺎی ﻣﻮازی دﯾﮕﺮ، ﺳﺮی ﺷﺪه اﺳﺖ. دراﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻓﺮﺿﯽ ﻣﻌﺎدل ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻮﭼﮑﺘﺮ از ﻣﻘﺎوﻣﺖ اﻟﮑﺘﺮود ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ اﺳﺖ.
هر ﭼﻪ ﺗﻌﺪاد ﻣﺴﯿﺮﻫﺎی ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺟﺮﯾﺎن (ﺗﻌﺪاد اﻟﮑﺘﺮودﻫﺎی ﻫﻤﺴﺎﯾﻪ) ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎﺛﯿﺮ آﻧﻬﺎ در ﻣﻘﺪار ﻗﺮاﺋﺖ ﺷﺪه ﮐﻤﺘﺮ اﺳﺖ دﻗﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد. اﮔﺮ ﯾﮏ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﺰرگ ﺑﺎ ﺗﻌﺪادی ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﮐﻮﭼﮏ ﻣﻮازی ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ، اﻧﺪازه گیری، ﻧﺘﯿﺠﻪ ﭼﻨﺪان ﺑﺪی ﻧﺪارد. وﻟﯽ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺗﻌﺪاد ﻣﺴﯿﺮﻫﺎی ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺟﺮﯾﺎن ﮐﻢ ﺑﺎﺷﺪ ﯾﺎ ﻫﻤﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻫﺎ ﺑﺰرگ ﺑﺎﺷﻨﺪ، ﻣﻘﺪار ﺧﻄﺎ زﯾﺎد ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد.
روش ﺗﺰرﯾﻖ ﺟﺮﯾﺎن دارای ﻣﺰاﯾﺎی زﯾﺎدی اﺳﺖ وﻟﯽ ﻣﻌﺎﯾﺒﯽ ﻧﯿﺰ دارد ﮐﻪ ﻻزم اﺳﺖ اﭘﺮاﺗﻮر از ﻣﺤﺪودﯾﺘﻬﺎی اﯾﻦ روش آﮔﺎه ﺑﻮده و در ﺷﺮاﯾﻂ ﻏﯿﺮ ﻣﺠﺎز از آن اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻨﻤﺎﯾﺪ. زﯾﺮا ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻗﺮاﺋﺖ ﺷﺪه، اﺷﺘﺒﺎه آﻣﯿﺰ وﭘﺮﺧﻄﺎ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد.
ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ : ﻫﺮﭼﻨﺪ ارت ﺗﺴﺘﺮ ﮐﻠﻤﭙﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ وﺳﯿﻠﻪ ای ﻣﻬﻢ در ﮐﯿﻒ اﺑﺰار ﺗﮑﻨﺴﯿﻦ ﻫﺎ ﺑﺎﺷﺪ وﻟﯽ ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺗﻨﻬﺎ وسیله ﺑﺮای اﯾﻨﮑﺎر ﺗﻠﻘﯽ ﺷﻮد.
ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﮐﺎرﺑﺮد:
ﺑﺮای ﺳﯿﺴﺘﻤﻬﺎی ﺳﺎده ﮐﻪ دارای ﻣﺴﯿﺮ ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺟﺮﯾﺎن از ﭼﻨﺪﯾﻦ اﻟﮑﺘﺮود زﻣﯿﻦ ﺑﺎﺷﻨﺪ.
ﻣﺰاﯾﺎ
محدودﯾﺘﻬﺎ :
ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم بازرسی ارتینگ و تست چاه ارت، ﻣﺴﺎﺋﻞ اﯾﻤﻨﯽ وﯾﮋه ای وﺟﻮد دارﻧﺪ ﮐﻪ آزﻣﺎﯾﺶ ﮐﻨﻨﺪ ﮔﺎن ﺑﺎﯾﺪ دﻗﯿﻘﺎ” آن را ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﮫ ﻗﺮار دهند. ﺑﺮای ﻣﺜﺎل اﻣﻜﺎن دارد در همان زﻣﺎﻧﻲ که تست چاه ارت درﺣﺎل اﻧﺠﺎم هستند، ﯾﻚ اﺗﺼﺎﻟﻲ درﺳﯿﺴﺘﻢ ﻗﺪرت ﻣﻨﺠﺮ به ﻋﺒﻮر ﺟﺮﯾﺎن زﯾﺎدی از ﺳﯿﺴﺘﻢ اﺗﺼﺎل زﻣﯿﻦ ﺷﻮد. اﯾﻦ مسأله ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ وﻟﺘﺎژهای ﺑﺰرﮔﻲ را روی میله های وﻟﺘﺎژ وﺟﺮﯾﺎن وﺧﻮد دﺳﺘﮕﺎه اﻧﺪازه ﮔﯿﺮی اﻧﺪازه ﮔﯿﺮی اﯾﺠﺎد ﻧﻤﺎﯾﺪ.
نکته ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻬﻢ در ﻫﻨﮕﺎم تست چاه ارت و سیستم ارتینگ
همیشه ﻗﺒﻞ از ﺑﺎز ﮐﺮدن ﻫﺮ اﺗﺼﺎل ارت وﯾﺎ ﻫﻢ ﺑﻨﺪی اﻃﻤﯿﻨﺎن ﭘﯿﺪا ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ ﺑﺎز ﮐﺮدن اﺗﺼﺎل ﻣﺬﮐﻮر ﺑﺎﻋﺚ اﯾﺠﺎد ﻣﺸﮑﻞ در ﺗﺠﻬﯿﺰات ﯾﺎ اﯾﻤﻨﯽ اﻓﺮاد ﻧﻤﯽ ﺷﻮد. ﺑﺴﯿﺎر دﯾﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺑﺎزﮐﺮدن اﺗﺼﺎل ارت در ﯾﮏ ﺗﺠﻬﯿﺰ و ﯾﺎ ﺗﺎﺑﻠﻮ ﺑﺎﻋﺚ ﺑﺮق ﮔﺮﻓﺘﮕﯽ اﻓﺮاد ﺷﺪ اﺳﺖ. در اﯾﻦ ﺧﺼﻮص ﻧﯿﺎز اﺳﺖ ﮐﻪ ﻗﺒﻞ از ﺑﺎز ﮐﺮدن اﺗﺼﺎل ﮐﺎﺑﻞ ارت، ﺗﻮﺳﻂ آﻣﭙﺮ ﻣﺘﺮ ﮐﻠﻤﭗ دار ﺟﺮﯾﺎن ﻋﺒﻮری از ﮐﺎﺑﻞ اﻧﺪازه ﮔﯿﺮی ﺷﻮد. در ﯾﮏ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺳﺎﻟﻢ در ﺷﺮاﯾﻂ ﻧﺮﻣﺎل ﻫﯿﭻ ﺟﺮﯾﺎﻧﯽ از ﮐﺎﺑﻞ ﻣﺬﮐﻮر ﻋﺒﻮر ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ.
در ﺧﺼﻮص ﮐﺎﺑﻠﻬﺎی ﻫﻢ ﺑﻨﺪی ﺑﻌﺪ از ﺑﺎز ﮐﺮدن ﭘﯿﭻ اﺗﺼﺎل ﮐﺎﺑﻞ ﻫﯿﭽﮕﺎه ﺑﻪ ﻃﻮر ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﻪ ﭘﯿﭻ اﺗﺼﺎل ﺑﺪﻧﻪ وﮐﺎﺑﻞ ﺑﺎز ﺷﺪه دﺳﺖ ﻧﺰﻧﯿﺪ وﮐﺎﺑﻞ ﺑﺎز ﺷﺪه را ﺑﻌﺪ از ﺑﺎزﮐﺮدن از ﭘﯿﭻ ﺑﻪ ﻃﻮر آزاد رﻫﺎ ﻧﮑﻨﯿﺪ. ﺑﻠﮑﻪ ﺗﻮﺳﻂ وﻟﺘﻤﺘﺮ وﻟﺘﺎژ ﻣﺎﺑﯿﻦ ﭘﯿﭻ اﺗﺼﺎل وﮐﺎﺑﻞ (ﺳﯿﻢ) ﺑﺎز ﺷﺪ را اﻧﺪازه ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ و در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ اﺧﺘﻼف ﭘﺘﺎﻧﺴﯿﻠﯽ دﯾﺪه ﻧﺸﺪ. ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﺪ ﻋﻤﻠﯿﺎت ﺳﻨﺒﺎده زﻧﯽ وﺗﻤﯿﺰ ﮐﺮدن اﺗﺼﺎﻻت را اﻧﺠﺎم دﻫﯿﺪ.
برای تست چاه ارت می توان از یک لامپ ۱۰۰ وات ، یک سرپیچ که به آن دو سیم نیم متری اتصال دارد، یک ولت متر و یک فاز متر استفاده کرد.
برای تست چاه ارت با لامپ و سیم ارت میتوان از یک لامپ ۱۰۰ وات، یک سرپیچ که به آن دو سیم نیم متری اتصال دارد، یک ولت متر و یک فازمتر استفاده کرد. به این صورت که ابتدا با کمک فازمتر، فازِ پریز ارت دارِ موردنظر پیدا میشود و یک سر سیمهای متصل به سرپیچ لامپ به فاز و سر دیگر به نول متصل میشود. ولت متر هم باید با لامپ موازی باشد. در این حالت لامپ روشن میشود و ولت متر هم عددی حدود ۲۲۰ولت را نشان میدهد. این عدد یادداشت میشود، در این حالت بدون اینکه سیم فاز خارج شود، فقط سیم نول خارج میشود، لامپ خاموش میشود و ولت متر عدد صفر را نشان میدهد. حالا سیمی که قبلاً داخل نول بود، به زبانه فلزی ارت که روی پریز برق قرار دارد،متصل میشود. در این حالت باید مجدداً لامپ روشن شود و نور آن مشابه حالت اول و ولتاژ نشان داده شده برابر ولتاژ قبلی باشد. یعنی ولتاژ بین فاز و نول در حالت روشن بودن لامپ، برابر ولتاژ فاز و ارت در حالت روشن بودن لامپ باشد. این تست باید برای تک تک پریزها به صورت دورهای انجام شود.
وجود خطا در این تست چاه ارت با لامپ نشانه وجود اشکال در سیم ارت یا وجود مقاومت در آن است که در هر صورت باید برای اصلاح آن اقدامات لازم صورت پذیرد.
چگونه باید سیم فاز و نول را از یکدیگر تشخیص دهیم؟
بهطور کلی تمامی سیمها در دستههای فاز، نول و ارت تقسیم میشوند. هر یک از آنها نیز باتوجه به کارکرد خود، وظیفه خاصی را در سیستم برقرسانی ساختمان یا شبکههای برق سطح شهر ایفا میکنند. تشخیص درست هر کدام از این سیمها نه تنها شما را از خطراتی همچون آتشسوزی و برقگرفتگی حفظ میکند، بلکه تا حد زیادی کار با آنها را نیز راحتتر میسازد. بنابراین داشتن اطلاعاتی در خصوص رنگ، ساختار و کاربرد سیمهای ارت، نول و فاز اهمیت زیادی پیدا میکند.
مهم ترین تفاوت بین سیم نول و ارت در این است که سیم نول به عنوان مسیر برگشت جریان الکتریکی در یک سیستم ای سی استفاده میشود، اما سیم ارت جریان الکتریکی را به زمین هدایت میکند و به عنوان سیم ایمن در سیستم الکتریکی به کار گرفته میشود. با این حال، هر دو سیم نول و سیم ارت دارای ولتاژ یکسانی برابر با صفر هستند.
در حقیقت سیم نول یک سیم خنثی می باشد و به قسمت دارای پتانسیل صفر سیستم وصل می شود. (به طور مثال به مرکز ستاره ترانس) اما چاه ارت یا اتصال زمین یا سیم زمین که بطور معمول به بدنه تجهیزات نصب میکنیم برای حفاظت استفاده میشود، تا احیانا در صورت بروز خطا و اتصال فاز به بدنه جریان وارد زمین شود و شخص دچار برق گرفتگی نشود. در هادی نول یک هادی برقدار تلقی میشود و در مسیر تغذیه واقع میشود و در انتقال انرژی مشارکت دارد. ولی هادی حفاظتی(سیم ارت) در حالت عادی فاقد جریان و دارای پتانسیل صفر است و لذا بی برق تلقی میشود، این هادی در انتقال انرژی مشارکت ندارد.
این دو از لحاظ کلی دو مقوله متفاوتند چرا که نول به معنی خنثی، نقطه ای خاص از مدار را گویند که دارای اختلاف پتانسیل صفر است واین شرایط را در مدار میتوان بوجود آورد.
کما اینکه در جاهایی (مثلاً در یک پنل ۳۳کیلو ولت ) که نول نداریم و آنرا نیازداریم بوسیله یک ترانس نول ساز آنرا میسازیم. ولی ارت یک پارامتر فیزیکی است که این هم دارای اختلاف پتانسیل صفر است با این تفاوت که نول میتواند برقدار شود (درصورت نامتعادل شدن) ولی ارت از آنجا که اصطلاحاً صفر بینهایت است نه تنها صفرنمی شود بلکه هر ولتاژی که به آن وصل شود نیز صفر میشود. و به این دلیل است که نول را به ارت وصل میکنند تا اینکه منحرف نگردد.
برای اینکه مدار یک وسیله برقی کامل شود، علاوه بر فاز به سیم دیگری نیاز داریم که برق را از وسیله به مولد(نیروگاه) برگرداند که به این سیم، سیم نول می گویند.
سیم نول در میان مجموعه سیمهای موجود در مدارات، فاقد هر گونه الکترون است، از این رو حتی لمس آن برای انسان خطری ایجاد نمیکند و فقط با ولتاژ پایینتری که نسبت به فاز دارد، سبب ایجاد اختلاف پتانسیل و حرکت الکترونها در مدار و جاری شدن جریان الکتریکی و کارکرد تجهیزات الکتریکی میشود
بدین ترتیب برای پاسخ به سؤال سیم نول چیست؟ باید به صورت مختصر گفت نوعی سیم در مدارات الکتریکی است که عدم وجود آن سبب میشود، الکترونها مسیری برای حرکت نداشته و فاز برای برگشت و روشن نمودن وسایل برقی با مشکل روبرو شود.
در حقیقت سیم نول، سیمی است که جریان خروجی از وسیله را به مولد برمیگرداند. سیم نول را وارد چاهی مرطوب می کنند تا به زمین وصل شود که به آن چاه نول می گویند. این کار باعث می شود از زمین مرطوب به عنوان قسمتی از مدار استفاده شود. یعنی زمین نیز به عنوان قسمتی از مدار بین مصرف کننده و مولد مورد استفاده قرار می گیرد.
معمولاً سیم نول با رنگ آبی و یا سفید تولید و عرضه میشود.
اگر سیم نول را در یک مدار الکتریکی فعال لمس کنیم (یک دستگاه، یک لامپ یا هر چیز دیگری) دارای جریان برق است. لمس سیم نول تنها زمانی که جریانی وجود ندارد بدون خطر است.
برخی از افراد نام نول را به این معنا می دانند که جریان برق از آن عبور نمیکند، اما اینطور نیست. سیم نول بخشی از مدار برق است، به این معنی که هر زمان که به برق متصل شود، به احتمال بالا جریان الکتریکی از آن عبور میکند.
همانطور که میدانید وسایل الکتریکی برای روشن شدن و اجرای عملکرد خود نیازمند یک مدار بسته دارای دو قطب با اختلاف پتانسیل الکتریکی هستند که وظیفه برقراری جریان در این مدار بر عهده دو سیم فاز و نول است، ولی در این میان وظیفه سیم ارت چیست؟ برحسب اتفاق پیش میآید که با رخ دادن اتصال کوتاه یا وصل شدن مستقیم فاز به نول خطر برق گرفتگی ایجاد شود.در چنین زمانی سیم ارت با اتصال به بدنه دستگاهها جریان را به سمت زمین منحرف ساخته و با قطع جریان توسط فیوز از کاربران وسایل و تجهیزات الکتریکی محافظت مینماید. از این رو اگر چه رسالت ارت محافظت از افراد و سیستمها است، اما وجود آن به منظور ارتقاء سطح ایمنی الزامی است.
سیم ارت به منظور جلوگیری از اتصال کوتاه دستگاهها با بدنه فلزی از یکسر به تجهیزات و از سر دیگر به چاه ارت در کنار دکلها و تابلوهای برق وصل شده و امنیت افراد را هنگام استفاده از وسایل الکتریکی تضمین میکند. بدین ترتیب نول وظیفه بازگشت جریان را داشته اما ارت رسالت حفاظت از عملکرد بهینه مدار و قطع جریان، در صورت بروز مشکل را بر عهده دارد.
ارت یا سیم اتصال به زمین یک مسیر پشتیبان است که در صورت وجود خطا در سیستم سیم کشی یک مسیر متناوب برای برگشت جریان به زمین فراهم می کند.
این سیم، ارتباط فیزیکی بین زمین و تجهیزات الکتریکی و لوازم خانگی شما را تسهیل می کند.در هر مدار الکتریکی، یک سیم فعال (فاز) وجود دارد که برق را تأمین می کند یک سیم خنثی (نول) نیز وجود دارد که جریان را به عقب منتقل می کند یا به عبارتی مسیر برگشت جریان است حضور این دو سیم در تمامی دستگاه های الکتریکی الزامی است.
برای جلوگیری از اتصال و خطرات ناشی از آن معمولا یک سیم اتصال به زمین یا ارتینگ نیز که یک مسیر اضافی را برای بازگشت سالم جریان برق به زمین فراهم می کند، نصب می شود. یک سیستم ارتینگ صحیح امکان محافظت از تاسیسات را فراهم می کند. تاسیسات الکتریکی بدون سیستم اتصال به زمین یا نصب نادرست، تجهیزات الکتریکی، سیم کشی و تابلوهای الکتریکی را در معرض خطر قرار می دهد.
تاسیسات الکتریکی ممکن است در بعضی مواقع دچار افزایش بار شود یا در شرایط شدید آب و هوایی در معرض رعد و برق قرار بگیرد. این حوادث ممکن است به طور خطرناکی برق بالایی تولید کند که می تواند به لوازم برقی شما آسیب برساند و یا آن ها را به طور کامل از کار بیاندازد. با استفاده از سیستم ارت، تمام برق اضافی به جای انتقال به سمت وسایل متصل به سیستم الکتریکی، به زمین می رود. لوازم خانگی ایمن بوده و در برابر موج های بزرگ الکتریکی محافظت می شوند. وقتی سیستم الکتریکی را به زمین متصل نکنید، لوازم و حتی زندگی خود را در معرض خطر بالایی قرار می دهید.
وقتی از سیستم اتصال به زمین استفاده می کنید، توزیع توان مناسب در مکان های مناسب برای شما آسان تر می شود. در واقع سیستم ارتینگ این اطمینان را به شما می دهد که مدارها در هیچ نقطه ای بیش از حد بارگیری نمی شوند. ارت را می توان به عنوان یک نقطه مرجع مشترک برای منابع ولتاژ در هر سیستم الکتریکی در نظر گرفت، این امر به تأمین سطح ولتاژ تثبیت شده در کل سیستم الکتریکی کمک می کند.
تست چاه ارت یک فرآیند است که در آن از روشهای مختلفی برای اندازهگیری مقاومت الکتریکی خاک و انواع الکترود زمین در عمق یک چاه استفاده میشود.
تست چاه ارت می تواند اطلاعات مهمی از جمله مقاومت الکتریکی خاک (مقاومت ویژه خاک) ، میزان مقاومت الکترود زمین ،مقاومت مستقل چاه ارت ، مقاومت شبکه چاه ارت ، اتصال چاه ارت به شبکه ارتینگ وسازه ، نحوه اتصال و همبندی چاه ارت میزان ارت ولتاژ، نشتی جریان در سیم ارت ، ولتاژ بین نول وارت ، وجود شینه دربالای چاه ارت ، اتصالات چاه ارت ، روش اجرای چاه ارت، نوع الکترود و رطوبت خاک رابدست آورد.
برای انجام تست چاه ارت از تجهیزاتی مانند دستگاه ارت سنج (ارت تستر) سه سیمه و یا چهار سیمه ، سیم کش ها ، سیم های مخصوص دستگاه به همراه سوکت و پراب، الکترود های کمکی (میخ های مخصوص)، آمپر متر و ارت تستر کلمپی در حین تست مورد استفاده قرار می گیرند.
عواملی مانند نوع خاک یا سنگ مورد مطالعه، عمق چاه، هدف تست (مثلاً تخمین پارامترهای ژئوتکنیکی یا تشخیص ترکها و شکستگیها)، دسترسی به تجهیزات و منابع مالی و زمان مورد نیاز برای انجام تست از جمله عواملی هستند که بر انتخاب روش تست چاه ارت تأثیر میگذارند.
سلام وقت بخیر
مرسی از مطالب مفیدی که تو سایت گذاشتید.
ممنون میشم روش تست چاه ارت با روش ارت مرده رو توضیحات بیشتری ارائه بدهید.
تشکر از مطالب خوبی که تو سایت و در زمینه ایمنی برق گذاشتید